Hanes / History

Beddargraffiadau Mynwent S Ioan / Monumental Inscriptions S John’s Cemetery

‘Bore Mawrth, Mehefin 14, 1881 cysegrwyd Eglwys Sant Ioan gan Esgob Charles R. Alford, Victoria, Canada yn absenoldeb, trwy salwch, Esgob Tyddewi, y Gwir Barchedig Basil Jones.’

‘…the first load of stones’
‘Mr John Llewelyn Jones, Glyn Coed my neighbour told me that his Uncle Evan Jones, Tynfynnon, carried the first load of stones from Peter Jones, Quarry, behind the Queens Hotel in Aberystwyth to build Penrhyn-coch church, in 1881. He was a farm servant at Tynpynfarch Farm with Mr John Richards.

Mr John Llewelyn Jones was the son of old Tom Jones, who was gamekeeper to Sir Pryse Pryse, Gogerddan. Other farmer tennants also carried stones from the quarry.

Sir Pryse paid most for the building of the Church, helped by a parish collection. He also gave the site for the Church and all the land fo burial purpose free.’ (Florrie Hamer, 1970) (Extracts from Florrie Hamer Papers No. 2 at NLW)

‘adeiladwyd Eglwys …’
O dan ddylanwad y Parchg J. Pugh, Llanbadarn, haelioni a pharodrwydd Syr Pryse i gydweithio, adeiladwyd Egwlys mewn cae gyferbyn â’r ysgol. Cyflwynodd Syr Pryse y tir am ddim. Cost yr adeilad oedd £1, 200. Sicrhawyd hyn trwy haelioni teulu Gogerddan, a help hen aelodau ffyddlon megis Teulu Cwrt, Teulu Panteg, Teulu Melin Cwmbwa, Mr C. J. Ivory, Gloster Hall, Mr Daniel Hamer, Gloster Cottages, Mr Hughes fferm Cwmbwa a nifer eraill.
Y Contractwyr oedd Mr Roderick Williams a’i fab, Aberystwyth, â Mr Daniel Hamer yn gyfrifol am y gwaith carreg.
Cysegrwyd yr Eglwys a’r fynwent ar 14 Mehefin, 1881, gan Esgob Charles R. Alford, Victoria, Canada, oherwydd absenoldeb y Parchg Basil Jones, esgob Tyddewi yn dilyn salwch.
Y Ficer cynatf i bregethu oedd y Parchg E. Evans, Llangorwen ar Sul y Pasg, 1881. Ef hefyd oedd yr olaf i bregethu yn yr hen Ysgol.

‘… Blodau’r Allor …’
Bob Dydd Sul daeth blodau’r Allor allan o erddi Gogerddan. Ar adegau arbennig cariwyd potiau mawr o flodau gan ddefnyddio ceffyl a chart.

‘… Diolchgarwch …’
Adegau pwysig oedd Gwasanaethau Diolchgarwch yn cychwyn ar nos Fawrth â dwy bregeth ac yn cario mlaen y diwrnod wedyn. Daeth clerigwyr y plwyfi cyfagos, a’u gwragedd i’r oedfaon, a gwahoddwyd pawb i Gogerddan am ginio. Arferiad a ddaeth i ben tua 1914.

‘… organ bîb newydd…’
Dydd Llun 11 Ebrill 1921 cyrhaeddodd yr organ newydd. Cysegrwyd yr offeryn gan Dr John Owen, Esgob Tyddewi ar 10 Mai. Gwerthwyd yr hen organ i Mr Evans, Postfeistr Aberystwyth am £20.

Noddwyr
Roedd teulu’r Prysiaid, Gogerddan yn gymwynaswyr nodedig. Nhw gyfranodd y rhan fwyaf o’r gost o £1,094.15.

Adeilad
Mae’r Eglwys wedi ei adeiladu o garreg leol gyda addurniad o garreg Grinshill. Defnyddiwyd teils coch ar gyfer y tô a chlochdwr o bren gwyn. Y pensaer oedd R. J. Withers, a’r adeiladwyr oedd Roderick Williams a’i fab, Aberystwyth.
Gosodwyd golau trydan yn 1951 a gwres trydan yn 1962.
Yn ddiweddar gorffenwyd y gwaith ar fynedfa i’r anabl, ac yn y dyfodol agos gobeithir cael system gwresogi newydd a gosod system sain.

Cerrig Milltir
Bedydd cyntaf 8 Ebrill 1883: Elizabeth Veary, merch James a Mary Anne Veary. Y cyfeiriad a roddwyd oedd Gogerddan, a gwaith y tad fel garddwr. Y curadur ar y pryd oedd y Parchg William Evans.

Priodas cyntaf 19 Hydref 1881: Richard Brown, Machynlleth ac Elizabeth Owen, Melin Cwmbwa, Penrhyn-coch.

Ymysg y rhai cyntaf i gael eu bedyddio oedd Miss Ann Jones, Pompren (1882-1961) a Mr J. Ll. Jones (1882-1974).

Creuwyd Penrhyn-coch yn blwyf eglwysig yn 1902. Y ficer cyntaf oedd y Parchg George Blackwall.

CLERIGWYR
1881-1960
Y Parchg William Evans
Y Parchg M. Morgan
Y Parchg George Blackwall
Y Parchg D. J. Davies
Y Parchg R. Williams
Y Parchg Jenkin Williams
Y Parchg D. Eifion Evans
Y Parchg F. M. Jones
1960-2009
Y Parchg H. Badger
Y Parchg D. L. A. Davies
Y Parchg M. H. John
Y Parchg D. Francis
Y Parchg Neil Fairlamb
Y Parchg Dewi Davies
Y Parchg John Livingstone
Y Parchg Andrew Loat

‘On Tuesday morning, June 14, 1881, a chapel of ease at Llanabadarn Fawr church dedicated to St. John the Divine, was consecrated by Bishop Charles R. Alford, Victoria, Canada, in the absence, through illness of the Lord Bishop of St. David’s the Right Reverend Basil Jones.’

‘…the first load of stones’
Mr John Llewelyn Jones, Glyn Coed my neighbour told me that his Uncle Evan Jones, Tynfynnon, carried the first load of stones from Peter Jones, Quarry, behind the Queens Hotel in Aberystwyth to build Penrhyn-coch church, in 1881. He was a farm servant at Tynpynfarch Farm with Mr John Richards.

Mr John Llewelyn Jones was the son of old Tom Jones, who was gamekeeper to Sir Pryse Pryse, Gogerddan. Other farmer tennants also carried stones from the quarry.

Sir Pryse paid most for the building of the Church, helped by a parish collection. He also gave the site for the Church and all the land for burial purpose free. [Florrie Hamer, 1970] Extracts from Florrie Hamer Papers No. 2 at NLW]

‘…a Church was built’

Through the influence of the Rev J. Pugh of Llanbadarn, and the generosity and readiness of Sir Pryse to co-operate, a Church was built in a field adjoining the school. Sir Pryse gave the land free of charge. The cost of the building was £1,200. This was achieved through the generosity of the Gogerddan family, helped by some of the old faithful members, such as the Court Farm family, the Panteg family, the Cwmbwa Mill family, Mr C.J.Ivory, Gloster Hall, Mr Daniel Hamer, Gloster Cottages, Mr Hughes, Cwmbwa farm and many others.

The contractors, who built the Church were Mr Roderick Williams and Son, Aberystwyth, with Mr Daniel Hamer under contract to them doing the stonework, etc.

After the Church was built, it was consecrated together with the burial ground on June 14th 1881, by the Bishop Charles R. Alford, Victoria, Canada, in the absence of the Rev Basil Jones Bishop of St Davids through illness.

The first Vicar to officiate in the Church was the Rev. E. Evans, Llangorwen, on Easter Sunday 1881. He was also the last to Preach in the Old School, as a guest Preacher and he was one of those who helped a lot in establishing a Church in Penrhyncoch.

[Extract from and Essay written by Sara Ann Hamer in 1897, translation by Florrie Hamer)

Trip yr Eglwys i Borth / Church Trip to Borth, 1900

Rhes flaen: Tri gwas Tynpynfarch sef Jenkins Jones (tad W. Pierce Jones, Penhyn-coch; Job Morgan; John Davies, Salem (tad Mrs S. Magor, Llandre a Mr Elfed Davies). Annie Jones y Post, ac ar y dde iddi hi Elizabeth James, Pen-banc; Y tri yn y trap bach yw Llew Richards, Llysmynach a’i rieni, John a Mary Richards, Tynpynfarch. Gyrrwr y brêc mawr (â chwip yn ei law) yw John Magor, a’i gyd-deithwyr yw Sophia a Naomi, Brogynin; William Magor, Gwarcaeau; Edward Rees, Llwynprysg; Mary Jane Evans, Penrhyn; Margaret Ann Davies ac Ann Edwards, Salem; Ellen Pugh, Tai-bach; Jenkin Jones, Glanstewi. Y baban bach yw William Pierce Jones, Cottage, Penrhyn-coch (80 erbyn hyn [yn1980]). [Y Tincer, Meh/Gorff. 1980]
Front row: Three servants of Tynpynfarch namely Jenkins Jones (W. Pierce Jones’s father, Penhyn-coch; Job Morgan; John Davies, Salem (the father of Mrs S. Magor, Llandre and Mr Elfed Davies). Annie Jones the Post, and to her right Elizabeth James, Pen-banc; the three in the little cart is Llew Richards, Llysmynach and his parents, John and Mary Richards, Tynpynfarch. The driver of the big brake (with whip) is John Magor, and his fellow travellers include Sophia a Naomi, Brogynin; William Magor, Gwarcaeau; Edward Rees, Llwynprysg; Mary Jane Evans, Penrhyn; Margaret Ann Davies and Ann Edwards, Salem; Ellen Pugh, Tai-bach; Jenkin Jones, Glanstewi. The baby is William Pierce Jones, Cottage, Penrhyn-coch (80 years old by now [in 1980]). [Y Tincer, June / Jul. 1980]